In onze buurt zijn maar liefst drie straten die de naam Marwix bevatten.
Wie is die Marwix en waarom zijn die straten naar hem genoemd?
Eeuwenlang is voor de verdediging van de stad Groningen een vestingwal aanwezig geweest. In de loop van de tijd is hier steeds meer aan uitgebouwd en verbeterd. Vanaf ca. 1517 leefde de stad Groningen onder het beschermheerschap van hertog Karel van Gelre. Deze stelde als stadhouder de Gelderse Jasper van Marwijck aan. Tijdens zijn bewind stookte hij de burgers en gilden op om van het stadsbestuur meer zeggenschap te eisen. In de roerige periode die daar uit ontstond werd van Marwijck afgezet en belandde hij in 1529 voor 2 jaar in de gevangenis. Naast onrust stoken heeft hij ook flink wat energie gestopt in de uitbreiding en verbetering van de stadswallen.
Daarbij hoort o.a. de aanleg van een waterpoort in het Hoornsche Diep vlak bij waar nu onze Badstratenbuurt ligt. Op het vestingkaartje stroomt rechtsonder het Hoornsche Diep (tegenwoordig het Noord-Willemskanaal) via deze waterpoort de stadsvesting binnen.
Daarbij hoort o.a. de aanleg van een waterpoort in het Hoornsche Diep vlak bij waar nu onze Badstratenbuurt ligt. Op het vestingkaartje stroomt rechtsonder het Hoornsche Diep (tegenwoordig het Noord-Willemskanaal) via deze waterpoort de stadsvesting binnen.
Deze dubbele poort werd naar de stadhouder genoemd: de Marwixpijpen. Een waterpoort werd een pijp genoemd, naar de tunnelvormige doorgang die in de vestingwal werd gemaakt. Het plaatje hierboven (detail van een oude kaart van Hautbois) laat zien hoe de waterpoort er ongeveer uit heeft gezien. De waterpoort heeft vermoedelijk ergens in de huidige Zuiderhaven gelegen.
Bij de Marwixpijpen werd het doorstromende water met twee dammen afgescheiden van de stadsgracht om te voorkomen dat bij laag water (de stad stond toen via de Aa en het Reitdiep in direct contact met de Waddenzee) de vestinggracht grotendeels leeg zou lopen. In een later stadium zijn de dammen versterkt tot een stenen muur (‘beer’ genoemd) met daarop een blokkerend torentje (een ‘monnik‘).
Begin 1600 werd de stad uitgebreid naar het noorden en werd de vestingwal rondom de hele stad voorzien van nieuwe verdedigingsbastions, dwingers genoemd. De dwingers die vlak bij onze buurt lagen werden A-dwinger (ongeveer op de plaats van de Westerkade) en Marwixdwinger (ongeveer op de plaats van de 2 appartementenflats aan de Praediniussingel) genoemd.
In 1874 is besloten dat de vestingwerken niet langer noodzakelijk waren voor de verdediging en in de jaren daarna is met de ontmanteling begonnen.
De badstratenbuurt is na afbraak van de vestingwerken in de jaren erna aangelegd.
Daarbij is de Marwixstraat genoemd naar de Marwixpijpen en de Marwixdwinger, die op hun beurt dus weer naar stadhouder Jasper van Marwijck zijn genoemd. Later zijn ook de kade langs het Noord-Willemskanaal (Marwixkade) en de Marwixhof naar hem vernoemd.
Zelfs voor de steeg tussen de Marwixkade en de Marwixstraat is de naam van de stadhouder gebruikt: deze heet Jaspersgang.
(Uit de Badstratenbuurtkrant van februari 2000)
#buurthistorie
